– Jak się nazywa te ćwiczenie?, Te, które teraz robiliście? – spytał Nowy. Niedawno pojawił się na sali w Akademii, miał prawo nie wiedzieć.

– „Pchające dłonie” — odpowiedziałem, bo właśnie to uskutecznialiśmy z Agnieszką przez większość treningu stojąc w kąciku sali — „pushing hands”. — jako że Nowy z pochodzenia jest Hiszpanem, chciałem błysnąć światowym obyciem…

– „Pchające ręce” — poprawił Andrzej — przecież po chińsku „San Shou” oznacza „pchające ręce”. To typowo polski błąd, na całym świecie używany jest termin „pchające ręce” i tylko w Polsce, nie wiem dlaczego — dłonie…

No faktycznie!!! Chińskiego nie znam, z angielskiego też orłem nie jestem, bardziej chyba kretem. Ale nawet minimum wiedzy wystarczy, żeby skumać, że jest „pushing hands” (pchające ręce), a nie „pushing palms”. Dlaczego więc tak mocno przekręcałem termin? Wróciłem do domu i przejrzałem pobieżnie swoje zeszyty treningowe. Terminu „pchające dłonie” używałem od początku mojego treningowego życia. KOszmar!!! Jeszcze tylko rzut oka na książki i lekko odetchnąłem… Nawet tłumaczenia, które uznaję za dobre używają terminu „pchające dłonie”. Internet również!!! Co jest?

Przyjęło się. No to rozumiem, wszak cały świat używa wyrazu tank na określenie stalowej puszki z lufą siejącej śmierć wśród dzielnych wojaków, a tylko w Polsce nazywa się to czołgiem (nazwę tę zaproponował por. Władysław Kohutnicki w 1919 roku). Tylko czy to wpłynęło w jakikolwiek sposób na sukces filmu „Czterej pancerni i pies”?

pchające dłonie

Powiecie, że durny problem, że wydziwiam i że Hanka Mostowiakowa i jej kartony to dopiero jest problem. Ale jeśli mogę, pociągnę ten temat dalej…

Otóż za słowami idzie jakiś obraz, treść. Owszem, można powiedzieć, że to się może nazywać np. „Umpa Umpa”, a człowiek i tak powinien robić to porządnie. Jednak kiedy przez lata mówimy tylko o dłoniach, to ma jakiś wpływ na psychikę ćwiczących, na ich podejście do tematu.

Ale ale, skąd to się wzięło? Przeglądałem książki… bo przecież skądś musiałem to określenie wytrzasnąć.

Najstarsze książki to te wydawane w latach osiemdziesiątych… W „T’ai Chi Ch’uan Filozofia i Praktyka” z roku 1988 autorstwa mistrza T.T.Lianga w tłumaczeniu Andrzeja Młynarczyka znalazłem określenie „napierające dłonie”, ale to się chyba nie przyjęło. W „Tai Chi Chuan” Wang Pei Shenga (nieznanego tłumacza), wydanej przed 1990, jak byk stoi „pchające dłonie”. Tak samo w kultowej swojego czasu (i nadal popularnej) „Drodze Tai Chi” You Tsung Hwa.

Z pewnym niepokojem zajrzałem do książek mistrza Yanga. Padło powiem takie podejrzenie, że to może „zasługa” YMAA jest. I to prawda, ja na pewno terminologię przyswoiłem, przez lata ćwiczenia w szkołach YMAA. Wzorem powinna być książka „Taijiquan — klasyczny styl Yang”. Z tą książką jest tak, że w roku 2000 wydano tak zwaną pierwszą wersję (oryginał wydany w USA w 1982), po latach mistrz Yang Jwing Ming stwierdził, że jej treść nie jest satysfakcjonująca i napisał tak zwaną wersję drugą (oryginał wydany w USA w roku 1999) i wydaną w Polsce w 2001. Są to de facto dwie różne książki, ale jedna i druga pisana jako „biblia” stylu. I w starszej wersji mamy (tatatatatatatadam) „pchanie rękoma”, ale już w tej wydanej w Krakowie „Pchanie dłońmi”.

Widać, że Robert w tłumaczeniu wybrał bardziej popularną w Polsce wersję. Kiedyś się go spytam, czy była z tym związana jakaś historia, czy użył po prostu obiegowego określenia.

Jeszcze dalej poszli Chenowcy. W książce Jana Silbersztofa, czyli guru pchających dł… tfu rąk (nie oduczę się tak szybko) pod tytułem „Pchające dłonie. Bojowa strona Taijiquan” czytamy:

Jan Silbersztof

„Pchające dłonie, określane zwykle na zachodzie jak”push-hands” wywodzą się z chińskiego pojęcia „tui shou”. „Tui” oznacza „pchać” … „Shou” jest chińskim znakiem dla „dłoń” względnie „dłonie”. (strona dwunasta).

Zajrzałem do internetu… W zasadzie na początku XXI wieku były dwa miejsca w sieci, które można nazwać opiniotwórczymi (dla Tai Chi). Pierwsze to umierające obecnie forum Budo. Tu niestety niewiele zdziałałem, Budo od pewnego czasu ma przerwę techniczną z powodu przejścia na nowy silnik. Czy przejdzie? Nie wiadomo. Drugi taki portal to „Świat Neijia”, nieodżałowanego Tomka Grycana. Jego strona kiedyś była oazą wiedzy na internetowej pustyni, jeszcze można się dostać (oby jak najdłużej). W artykułach różnych autorów jak byk stoi „pchające dłonie”, nawet w tekstach  osób, które uważam za tuzy (dobra, bez nazwisk).

Oczywiście zdarzały się także wyjątki. Andrzej Kalisz, opisując analogiczne techniki Yi Quan używa określenia „pchające ręce”. Nawet w notatkach znalazłem swoje rozważania nad pochodzeniem tej różnicy. Ze względu na idiotyzm wniosków, do których wtedy doszedłem, nie będę ich cytował. Terminu „pchające ręce” używa też Jan Gliński w tłumaczeniu książki mistrza Ly. Ale Janek terminologii uczył się poza granicami kraju, ma więc prawo zgłosić nieprzygotowanie — ale tylko ten jeden raz.

Wnioski? Wykonałem trochę pracy detektywistycznej, z miernym skutkiem. Termin „pchające dłonie” używany jest niemal od zawsze i obecnie nie dojdziemy już, kiedy, kto i dlaczego. Czy miało to jakiś wpływ na jakość treningu w Polsce? Tego nie stwierdzimy, bo musielibyśmy porównać nasze uniwersum ze światem równoległym używającym poprawnego określenia. „Pchające dłonie” na pewno ma lepszy wydźwięk marketingowy, choć pewnie dla osób lubiących większy kontakt „pchanie rąk” miałoby wyższe notowania. Niby tylko słowa, ale przeca jak polityk ma coś powiedzieć, siedzą nad tym całe sztaby ludzi (jednego takiego agregata nawet znam osobiście).

---

---

Ja postaram się wrócić do prawidłowego tłumaczenia. Dlaczego? A tak, żeby był porządek…